Inspiratie: simpele signaleringskaarten voor een aanvraag van een Omgevingsvergunning

De overheid wil voor de aanvragers van een Omgevingsvergunning snel en online zichtbaar maken of een initiatief op een bepaalde plek mogelijk is en aan welke regelgeving hij/zij moet voldoen. Ook de opstellers van een Omgevingsplan / Omgevingsvisie (vaak ruimtelijke ordening-mensen) hebben behoefte aan een simpele toetstool waarmee zichtbaar wordt of hun concept Omgevingsplan/-visie past binnen de regelgeving en of er problemen zullen ontstaan.

Uitdaging: simpele, op de vrager gerichte informatie over de aanvraag van een Omgevingsvergunning

Dit vraagt heel wat van de overheid immers tot nu toe toetsen de overheidsexperts een initiatief door middel van expertsystemen zoals Geonoise, I², rekentools luchtkwaliteit NSL/ LPG-tool/Carola, kwantitatieve risico analyse/ Safeti tools. Dit zijn zeer ingewikkelde expertsystemen, met vele ingewikkelde termen, die resultaten opleveren voor één aspect die alleen door experts goed begrepen kunnen worden. Deze systemen zijn daarom absoluut niet geschikt voor de gemiddelde aanvrager van een Omgevingsvergunning.

De overheid moet voor dit doel met een integraal, simpel, online systeem komen gericht op aanvragers van de Omgevingsvergunning waarvan de resultaten zonder expertkennis begrepen kunnen worden.

Hoe zou dat er uit zien ? In dit artikeltje vindt u inspiratie hoe dit eruit zou kunnen zien (de tool bestaat nog niet maar is er bij voorkeur in 2021 in de lucht) en hoe dit aangepakt zou kunnen worden.

Voorbeeld (NB hypothetisch)

Stel, een bedrijf wil een nieuwe vestiging openen in Vlaardingen en heeft een kavel op het oog. De eigenaar wil weten of hij problemen kan verwachten als hij een Omgevingsvergunning gaat aanvragen. Hij geeft aan om welke kavel het gaat door middel van een online app in het aanvraagloket van de overheid en vult in dat het om een distributiecentrum gaat, dat er niet met gevaarlijke/brandbare stoffen gewerkt wordt en geeft een indicatie over de omvang van zijn plannen.

De app laat onmiddellijk een signaleringskaart zien met de kavel in de verkeerslichtenkleuren Rood-Oranje-Groen. Rood betekent dat er een probleem wordt verwacht met het plan, groen betekent dat er geen probleem verwacht wordt en oranje betekent dat er mogelijk een probleem wordt verwacht danwel dat de tool geen uitsluitsel kan geven.

Als de aanvrager alleen groene kleuren op de signaleringskaart ziet, betekent dit dat er geen problemen met de regelgeving ter plekke wordt verwacht. De ondernemer behoeft dan niet verder te klikken.

In dit voorbeeld ziet hij echter dat de omlijning van de kavel weliswaar groen is maar de opvulling van de kavel rood kleurt. Dit betekent dat het initiatief wel past in het Omgevingsplan maar dat er een probleem verwacht wordt met één of meerdere sets van regels die ter plekke gelden.

Hij klikt in zijn app de kavel aan en krijgt het onderstaande detail overzicht te zien. Daarin wordt door middel van kaartlagen zichtbaar gemaakt op welke regelgeving is getoetst en wat het resultaat van de toetsing per regelgeving is:

Het totale toetsresultaat (laag 1) is het resultaat van verschillende onderliggende toetsen waarbij de kleuren bepaald worden door de optelsom van de verschillende onderliggende toetsen. In dit voorbeeld is getoetst is of een dergelijke activiteit in het Omgevingsplan past (resultaat in laag 2: geen probleem verwacht= groen), of er problemen met de geluidregelgeving worden verwacht (resultaat in laag 3: ja, zonder aanpassingen worden geluidproblemen verwacht=rood) en of er problemen worden verwacht met de regelgeving rond luchtkwaliteit (resultaat in laag 4: er worden mogelijk problemen met de luchtkwaliteit verwacht of de tool kon het aspect luchtkwaliteit niet toetsen=oranje). Er is in dit voorbeeld alleen getoetst op het Omgevingsplan, geluid en luchtkwaliteit. Deze systematiek is echter ook uit te breiden naar andere onderliggende toetsen zoals bijvoorbeeld ten aanzien van externe veiligheid, geur, trillingen, draagvermogen grond, archeologie, niet gesprongen explosieven en andere bodemaspecten. Dan worden meer kaartlagen toegevoegd aan het bovenstaande voorbeeld.

De ondernemer heeft de gemeente gebeld om te bezien of het initiatief met enkele aanpassingen wél op de bovengenoemde plek past. Dat was mogelijk als de ondernemer enige geluidsbeperkende maatregelen neemt; de gemeente heeft dat – achter de schermen – met de benodigde expertsystemen doorgerekend. De luchtkwaliteit gaf bij nader inzien geen problemen omdat zijn vrachtwagenvloot (veel) kleiner is dan waar rekening mee wordt gehouden voor een standaard distributiecentrum.

Resultaat aansprekend en belangrijk ?

Op deze wijze heeft de ondernemer (en behandelende ambtenaren die geen expert zijn) in de oriëntatiefase op eenvoudige wijze en zonder detailkennis kunnen zien of er problemen te verwachten zijn met zijn aanvraag voor een Omgevingsvergunning. De gebruikers van dit systeem zullen enthousiast zijn. Dat is nu nog niet mogelijk waardoor ondernemers niet vooraf (als de plannen nog makkelijk aan te passen zijn) kunnen inschatten of er problemen zullen ontstaan met hun plannen en daar dus niet goed op kunnen anticiperen.

Veel aanvragen zijn eenvoudig en zullen geen problemen laten zien met de aanvraag van de Omgevingsvergunning; deze aanvragers zijn dus snel en online daarover geïnformeerd. Voor de aanvragen die wel problemen zullen geven kan de aanvrager nader overleg (en doorrekening) aanvragen.

Is het wel mogelijk ingewikkelde regelgeving zo simpel weer te geven ?

Is dit voorbeeld moeilijk te implementeren of überhaupt realistisch ?

Het op deze wijze toetsen van initiatieven ten behoeve van de oriëntatiefase van een Omgevingsvergunning/-plan/-visie is complex maar wel realistisch. Zeker gezien het feit dat er nog enkele jaren ontwikkelingstijd is voordat de Omgevingswet in 2021 van kracht wordt. Ingewikkelde aanvragen zoals die voor de bouw van een raffinaderij zijn niet zinvol te toetsen met behulp van deze systematiek maar de meeste simpelere initiatieven wel mits het voorbereidende werk gedaan is, en de software ontwikkeld en uitgebreid getest is. Ik heb een eerste voorbeeld van een dergelijk systeem in de praktijk gerealiseerd.

Wat is er voor nodig ?

Er is een Omgevingsplan nodig waaruit voor iedere kavel in het gebied duidelijk is welke activiteiten toegestaan zijn.
Het toetssysteem toetst of het initiatief van de aanvrager past binnen de eerdere uitgerekende milieugebruiksruimte voor het betreffende kavel. Er moet dus vooraf voor alle kavels in de gemeente worden berekend en vastgesteld welke milieugebruiksruimte er voor milieubelasting ter plekke is per milieuthema (geluid, lucht, externe veiligheid, bodem, archeologie etc.). Dit kan met behulp van expertsystemen worden gedaan waarbij iedere op dat kavel toegestane activiteit wordt doorgerekend met standaard worse case waarden (in het voorbeeld hoeveel geluid produceert een gemiddeld distributiecentrum maximaal en hoeveel fijn stof en NOx ?). Er moet worden uitgegaan van worse case berekeningen maar uiteraard passend binnen de milieugebruiksruimte van de regelgeving ter plekke.
Voor ieder activiteit wordt berekend/vastgesteld hoeveel milieugebruiksruimte een aanvrager gemiddeld nodig heeft (bij een bepaalde omvang).
Er moet software worden ontwikkeld waarbij getoetst wordt of de milieugebruiksruimte per milieuthema die een aanvrager nodig heeft voor zijn activiteiten passen binnen de milieugebruiksruimte die het kavel toegewezen heeft gekregen. De toets moet worden vertaald in de verkeerslichtkleuren per toetslaag en vertaald worden naar een overall toetsresultaat. Daarnaast kan de software al meegeven of er condities gelden om rekening mee te hoouden (bijv. ’s nacht moet minder geluid worden gemaakt).

Meer weten over hoe dit werkt ? Neem vrijblijvend contact met mij op; zie contactpagina.

Paul Hofmeijer